The Great Resignation, organisaties door de mand gevallen

In Amerika wordt het 'The Great Resignation' genoemd, de gigantische stijging van mensen (met name dertigers) die ontslag nemen. Op zich is het niet gek dat dertigers zoeken naar de juiste plek. Het is vooral de reden achter deze stijging die interessant is. De meest gehoorde reden is namelijk dat ze het beu zijn om onder grote druk te werken, gecombineerd met gebrek aan inhoud en te weinig oog voor onderlinge relaties. Een trend die ik persoonlijk eerlijk gezegd al veel eerder en breder had verwacht. Mijn primaire reactie: Wat een armoe!

Vaak wordt het verloop afgeschoven op 'de millennials'. Volgens mij is het echter niet de nieuwe generatie die iets te verwijten valt. Bedrijven vallen door de mand. Zij trekken jong talent aan met prachtige marketing waarbij ze zich voordoen als de meest geweldige plekken waar plezier, autonomie en zelfontplooiing centraal staat. Helaas blijkt de praktijk anders te zijn.
 
Al een paar honderd jaar voor onze jaartelling beschreef Aristoteles wat een mens nodig heeft om overtuigd te raken. Het bizarre is dat we nu weer aan het ontdekken zijn hoe waar en belangrijk deze duizenden jaren oude inzichten zijn. Zo beschreef hij dat een mens drie elementen nodig heeft om overtuigd te worden door een verhaal: Logos (ratio), Pathos (emotie) en Ethos (vertrouwen). Deze drie-eenheid heeft onder andere een enorm vervolg gekregen in de reclamewereld en blijkt inderdaad erg goed te werken.

Maar deze strategie kan in de praktijk ook tegen je werken. Je kunt als organisatie nog zo’n aantrekkelijke belofte neerzetten, 'the proof of the pudding, is in the eating'. Je valt door de mand wanneer jonge mensen ervaren wat er werkelijk gebeurt. En gelukkig staat de huidige generatie jonge en medior professionals zo sterk in de schoenen dat ze daaruit hun conclusies trekken en op zoek gaan naar iets beters.

Veel grote organisaties zijn doorgeslagen in procedures, focus op geld en politiek. Daardoor zie je tegenbewegingen ontstaan. Menig management- en zelfontwikkelingsboek roept op tot 'ontbazen', 'iedereen vrijlaten', 'werkgeluk centraal zetten' of 'einde aan de procedures'. Ik zie dit als een logische reactie en snap de noodzaak achter deze oproepen. Toch ben ik ervan overtuigd dat - zoals gebruikelijk - de waarheid in het midden ligt. 
 
De balans tussen de drie elementen van Aristoteles komt op allerlei gebieden terug. Hij relateerde ze aan overtuiging. In het lichaamswerk gaat het over balans vinden tussen 'hoofd’, ‘hart’ en ‘buik'. In organisaties zie je 'inhoud’, ‘proces’ en ‘relatie' als belangrijke elementen. Deze drie invalshoeken kun je één-op-één over elkaar schuiven. Ze vormen daarom een krachtig handvat voor de opgave om onze organisaties 'futureproof' te maken.

• Inhoud - Hoofd - Logos 
• Relatie - Hart - Pathos 
• Proces - Buik - Ethos

Er is in de samenleving veel aandacht voor inhoud en proces. Veel denken, veel fantastische inhoudelijke oplossingen. Veel doen, processen op elkaar aansluiten, steeds efficiënter. Wat vaak mist is het hart, de relatie. Als gevolg daarvan is er in allerlei systemen verwijdering ontstaan. Zo raken we ‘disconnected’.

Systemen en processen zijn op elkaar aangesloten en lijken op zich te werken. Mensen worden daarbij te vaak slechts ingezet als ‘doeners’ en ‘denkers’ die onafhankelijk van elkaar aan de slag zijn. Heeft het ene proces iets nodig, dan verwachten we dat een ander proces, bijvoorbeeld van een leverancier, dat volgens bepaalde ‘specs’ aanlevert. Daarbij wordt er in de meeste gevallen te weinig rekening gehouden met de mens die daarbij betrokken is. Door het gebrek aan aandacht voor de mens en de relatie, voelen we onvoldoende hechting met ons werk, met de organisatie waar we werken, met leveranciers en collega’s. 
 
Het gevolg is dat mensen ontevreden zijn over hun werk. Terwijl we op zich prachtige dingen voortbrengen, gaan we op zoek naar zingeving vanuit het hart. ”Waar doen we het allemaal voor?“, vragen we ons af. 
 
Het is belangrijk om te beseffen dat de huidige gangbare manier van organiseren ons enorme welvaart heeft gebracht. Dit is dan ook geen pleidooi voor een roekeloze focus op zingeving, verbondenheid en relatie. Het is een pleidooi voor aandacht voor alle drie de elementen die we als mens nodig hebben: inhoud, proces én relatie. We kunnen ze niet los van elkaar zien. Te veel focus op één of twee elementen zorgt voor disbalans.

Alleen maar proces en inhoud zorgt weliswaar voor productiviteit en efficiëncy, maar ook voor een hol en zielloos systeem. Alleen maar proces en relatie dient geen doel en is bureaucratisch en inhoudsloos. Je kunt samen nog zo goed zijn in plannen, als je geen goed idee, product of dienst hebt, ben je zinloos bezig. Dit zal overigens in de praktijk zelden voorkomen. Alleen maar relatie en inhoud geeft een wetenschappelijke of (vak)broederlijke situatie en geen vooruitgang. Je kunt het heerlijk met elkaar eens of oneens zijn en een glas bier drinken. Maar er gebeurt niks. 

Lees verder onder de afbeelding...

Als je alle drie de elementen in balans wilt ontwikkelen, maakt het ontzettend veel uit wat je centraal zet. Zet je bijvoorbeeld korte-termijn-financiën in een systeem centraal, dan zal de focus al gauw op proces en inhoud liggen. De combinatie van proces (beheerst en efficiënt) en inhoud (toegevoegde waarde) levert financieel gezien namelijk het meest op. Of dat ook op de lange termijn zo is, valt echter nog te bezien. Als er namelijk geen aandacht is voor de relatie (mens), ontstaat er ontevredenheid. Dat leidt vaak tot fouten of inefficiëntie en daarmee dus ook kosten.
 
Zet je het welzijn van de mens op lange termijn centraal, dan ontstaat er balans:

• Je ontplooit werkzaamheden en produceert producten die aansluiten op de behoeften en talenten van mensen in en buiten je organisatie (inhoud);
• Je organiseert processen waarin mensen op een prettige manier werken (proces);
• En je doet dit in contact met elkaar, zodat er aandacht is voor een onderling prettige verstandhouding (relatie).

De mens centraal zetten, betekent in de meeste gevallen kiezen voor de weg van de geleidelijkheid. Bekijk waaraan jouw team of organisatie op dit moment de meeste behoefte heeft. Doe je inhoudelijk de juiste dingen? Lopen de processen soepel en betrouwbaar? Is er onderling contact en begrip? Als je ervoor zorgt dat je samen hetzelfde beeld hebt van de situatie die je wilt bereiken, zet je hele mooie stappen en dat gaat misschien wel sneller dan je zou denken. Je merkt dat het werkplezier niet alleen bij de dertigers, maar bij iedereen in de organisatie toeneemt. En Aristoteles zal blij zijn dat zijn wijsheid weer ingezet wordt voor de overtuiging dat een organisatie de mooiste plek is om tot bloei te komen.